Rối loạn nội tiết tố nữ là tình trạng mất cân bằng hormone estrogen và progesterone, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, sắc đẹp và tâm lý người bệnh. Biểu hiện thường gặp bao gồm rối loạn kinh nguyệt, tăng cân không kiểm soát, suy giảm ham muốn, da sạm nám và tâm trạng thất thường. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng như vô sinh, loãng xương và suy giảm chức năng sinh lý.
Rối loạn nội tiết tố nữ là gì?
Nội tiết tố nữ gồm hai loại hormon chính là hormon estrogen và progesterone, do buồng trứng sản xuất. Hai hormon này không chỉ có vai trò giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt mà còn tác động trực tiếp lên quá trình trao đổi chất, duy trì vẻ đẹp làn da và tăng cường sức khỏe sinh sản. Khi cơ thể sản xuất quá nhiều hoặc quá ít các hormon sinh dục này đều có thể gây mất cân bằng và rối loạn nội tiết.
Rối loạn nội tiết có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào từ tuổi dậy thì, khi mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh và mãn kinh.
Nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ
Có rất nhiều yếu tố tác động đến sức khoẻ hệ nội tiết, từ lối sống, thói quen sinh hoạt không lành mạnh cho đến các tác nhân gây hại từ môi trường cũng như yếu tố tuổi tác.
Căng thẳng và stress kéo dài
Stress kích thích cơ thể tăng sinh quá mức hormon cortisol. Nồng độ hormon cortisol tăng cao gây ức chế quá trình sản xuất hormon progesterone, khiến nồng độ hormon estrogen chiếm ưu thế, gây rối loạn chu kỳ kinh với biểu hiện bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, mất ngủ.
Chị em phụ nữ làm việc trong môi trường áp lực cao, thường xuyên thức khuya ay chịu căng thẳng tâm lý kéo dài dễ bị rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, nổi mụn nội tiết hoặc suy giảm ham muốn tình dục.
Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh
- Thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán: Chứa hàm lượng cao chất béo bão hòa và đường tinh luyện, làm tăng lượng insulin và kích thích quá trình sản xuất hormon androgen gây mụn nội tiết và tăng tiết dầu.
- Ăn kiêng quá mức hoặc chế độ ăn thiếu dưỡng chất: Thiếu hụt các chất béo lành mạnh và vitamin cần thiết có thể gây ảnh hưởng tới quá trình sản xuất hormon estrogen, gây khô da, rối loạn kinh nguyệt và rụng tóc nhiều.
Rối loạn giấc ngủ
Giấc ngủ kém chất lượng tác động tiêu cực tới quá trình sản xuất hormon melatonin giúp điều hòa nội tiết tố và hỗ trợ buồng trứng hoạt động bình thường. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài làm tăng hormon ghrelin gia tăng cảm giác thèm ăn, khiến chị em dễ tăng cân mất kiểm soát và gây mất cân bằng hormon sinh dục.
Lạm dụng thuốc nội tiết và thuốc tránh thai
Sử dụng thuốc tránh thai hoặc các liệu pháp hormon kéo dài có thể gây rối loạn trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng, gây mất cân bằng nồng độ hormon estrogen và progesterone, gây ra các vấn đề như rong kinh, đau đầu, suy giảm ham muốn tình dục.
Tác động từ môi trường sống
- Hóa chất có trong mỹ phẩm, nhựa và chất tẩy rửa: Không ít sản phẩm mỹ phẩm, chăm sóc da chứa thành phần chất giả lập estrogen xenoestrogen gây rối loạn hoạt động nội tiết nếu tích tụ lâu trong cơ thể.
- Ô nhiễm môi trường: Kim loại nặng và độc tố từ không khí, thực phẩm nhiễm hóa chất có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết và làm gián đoạn quá trình sản xuất hormon tự nhiên.
Dấu hiệu nhận biết rối loạn nội tiết tố nữ
Khi mất cân bằng nội tiết tố, cơ thể sẽ “phát đi” các tín hiệu. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến mà chị em phụ nữ không nên bỏ qua:
Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt
Chu kỳ kinh không đều, rong kinh, thiểu kinh hoặc vô kinh là dấu hiệu điển hình nhất của hiện tượng rối loạn nội tiết. Hormon Estrogen và progesterone mất cân bằng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình rụng trứng và tác động tiêu cực tới sự phát triển của niêm mạc tử cung.
Nếu chu kỳ kinh nguyệt đột ngột dài hơn hoặc ngắn hơn chu kỳ kinh bình thường (28-30 ngày), kèm theo hiện tượng đau bụng dữ dội hay ra máu bất thường, rất có thể là dấu hiệu cảnh báo nội tiết tố đang gặp vấn đề.
Nổi mụn nội tiết dai dẳng
Gia tăng nồng độ hormon androgen kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, gây bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn viêm, mụn nang, đặc biệt mụn ở vùng cằm, quai hàm và lưng.
Giảm ham muốn tình dục
Nồng độ hormon estrogen thấp làm giảm khả năng tiết dịch nhờn âm đạo, khiến phụ nữ cảm thấy đau rát, khó chịu khi “yêu”. Bên cạnh đó, sự suy giảm hormon testosterone cũng làm giảm cảm giác hưng phấn và ham muốn tự nhiên.
Tăng cân bất thường, béo bụng
Rối loạn nội tiết làm chậm quá trình trao đổi chất và thúc đẩy cơ thể tích mỡ, đặc biệt là tích mỡ ở vùng bụng và hông. Insulin tăng cao còn khiến chị em tăng cảm giác thèm đồ ngọt và dễ dàng tăng cân dù chế độ ăn không thay đổi.
Rối loạn cảm xúc, hay cáu gắt
Thay đổi nồng độ hormone ảnh hưởng trực tiếp đến các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, gây ra các triệu chứng như dễ cáu gắt, khó kiểm soát cảm xúc, lo âu và thậm chí là trầm cảm.
Giải pháp cân bằng nội tiết tố nữ một cách tự nhiên
- Chế độ ăn uống khoa học lành mạnh: Bổ sung các thực phẩm chứa hàm lượng cao phytoestrogen như đậu nành, rau xanh, hạt lanh và trái cây giàu vitamin.
- Tích cực tập luyện thể dục thể thao: Các bài tập yoga, thiền và cardio nhẹ nhàng giúp kích thích tuần hoàn lưu thông máu và giảm stress, căng thẳng.
- Ngủ đủ giấc: Duy trì thói quen ngủ trước 11 giờ tối, tránh thức khuya để cơ thể sản xuất đủ lượng hormon tái tạo.
- Tránh xa các hóa chất độc hại: Lựa chọn mỹ phẩm thiên nhiên và hạn chế tiếp xúc với nhựa BPA để bảo vệ sức khoẻ hệ nội tiết.
Khi phát hiện tình trạng “bất thường” kéo dài, chị em nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được kiểm tra và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp, giúp duy trì trạng thái cân bằng nội tiết tố và tăng cường sức khoẻ tổng thể!
Rối loạn nội tiết tố nữ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý và chất lượng cuộc sống. Việc tìm hiểu và nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường sớm để điều chỉnh lối sống khoa học, kết hợp với phương pháp điều trị phù hợp, sẽ giúp cân bằng hormone hiệu quả.
